Noordhollandstraat 71, Amsterdam
088 - 222 21 23
info@fbn.nlVan akte naar register: het belang van inschrijving van de huwelijkse voorwaarden
Hoewel inschrijving van huwelijkse voorwaarden in het huwelijksgoederenregister niet is vereist voor de geldigheid ervan tussen de echtgenoten onderling, kunnen echtgenoten tegenover derden geen beroep doen op niet-ingeschreven huwelijkse voorwaarden. Dit betekent – wanneer sprake is van niet-ingeschreven huwelijkse voorwaarden - dat een derde die een rechtshandeling verricht ten opzichte van een van de echtgenoten, wordt beschermd tegen de gevolgen van niet-gepubliceerde huwelijkse voorwaarden, waarvan zij ten tijde van het handelen niet op de hoogte waren. Maar hoe ver strekt de derdenbescherming van art. 1:116 BW jo. art. 1:120 BW? En welke rol speelt de notaris bij het inschrijven van huwelijkse voorwaarden? Deze blog gaat verder in op de gevolgen van het niet inschrijven van de huwelijkse voorwaarden en de zorgplicht van de notaris ten aanzien van de inschrijving.
Wijze van inschrijving
Huwelijkse voorwaarden kunnen worden ingeschreven door een authentiek afschrift of uittreksel van de huwelijkse voorwaarden in te schrijven in het huwelijksgoederenregister gehouden door de griffie van de Rechtbank van het arrondissement waarbinnen het huwelijk is voltrokken (art. 1 lid 1 onder a Besluit huwelijksgoederenregister 1969). In het buitenland voltrokken huwelijken worden bij de griffie van Rechtbank Den Haag ingeschreven.
Het is niet verplicht om een huwelijksdatum in de huwelijkse voorwaarden op te nemen. Als de huwelijksdatum niet in de akte wordt genoemd, kan dit problemen geven met de inschrijving in het huwelijksgoederenregister (art. 3 lid 1 Besluit huwelijksregister 1969). De KNB wijst in het Notariaat Magazine mei 2020, nr. 4 op het belang van vermelding van de juiste huwelijksdatum in huwelijkse voorwaarden. Als in het Huwelijksgoederenregister een onjuiste huwelijksdatum staat, zijn de huwelijkse voorwaarden onvindbaar. Het is daarom raadzaam om te controleren of het huwelijk ook inderdaad op de beoogde datum is voltrokken.
Uit de wetsgeschiedenis volgt dat het niet noodzakelijk is dat de volledige inhoud van de huwelijkse voorwaarden wordt ingeschreven. Volstaan kan worden met de inschrijving van de zakelijke inhoud. In de praktijk is niet duidelijk op welke wijze inschrijving van de zakelijk inhoud zou moeten plaatsvinden en wordt ervoor gekozen een afschrift of uittreksel in te schrijven. In ieder geval dienen de bepalingen waarop partijen zich willen beroepen tegenover derden volledig te worden vermeld. Hierbij gaat het om bepalingen die externe goederenrechtelijke werking hebben, zoals bepalingen inzake boedelmenging, de verhaalsrechten van schuldeisers en bestuursbevoegdheid. Bepalingen die slechts werking hebben tussen echtgenoten, hoeven niet te worden ingeschreven.
De ‘onkundige derde’
Uit art. 1:116 lid 1 BW jo. art. 1:120 lid 2 BW volgt dat bepalingen in huwelijkse voorwaarden slechts aan derden die daarvan onkundig waren, kunnen worden tegengeworpen indien die bepalingen ingeschreven waren in het openbaar huwelijksgoederenregister. Het is de vraag wie onder ‘onkundige derde’ moet worden verstaan. Gaat het daarbij om een ‘derde te goeder trouw’ die de huwelijkse voorwaarden niet kende en niet behoorde te kennen of is feitelijk ‘onkundig zijn’ voldoende? De heersende leer is dat feitelijk ‘onkundig zijn’ voldoende is en dat van een derde niet meer onderzoek wordt verlangd dan raadpleging van het huwelijksgoederenregister. De derde wordt dus tegen niet-gepubliceerde huwelijkse voorwaarden beschermd. De bewijslast dat de derde wel van de niet in het huwelijksgoederenregister gepubliceerde huwelijkse voorwaarden op de hoogte was, rust op de echtgenoten.
Reikwijdte derdenbescherming
Schuldeisers van wie de vordering niet afhankelijk is van het huwelijksgoederenregime van de schuldenaar, en waarvan raadpleging van het huwelijksgoederenregister niet van belang is, kunnen geen bescherming ontlenen aan art. 1:116 lid 1 BW jo. art. 1:120 lid 2 BW. Denk hierbij aan verbintenissen die volgen uit de wet zoals alimentatiegerechtigden, schulden uit onrechtmatige daad en belastingschulden.
Niet duidelijk is of voorhuwelijkse schuldeisers ook worden beschermd tegen niet-ingeschreven huwelijkse voorwaarden. Enerzijds wordt verdedigd dat voorhuwelijkse schuldeisers geen bescherming kunnen ontlenen aan niet-ingeschreven huwelijkse voorwaarden. Anderzijds wordt verdedigd dat de bescherming van art. 1:120 lid 2 BW zich ook uitstrekt tot voorhuwelijkse schuldeisers, zij het slechts tot het moment van inschrijving van de huwelijkse voorwaarden in het huwelijksgoederenregister. In het geval van huwelijkse voorwaarden die tijdens het huwelijk zijn opgesteld of gewijzigd, geldt deze bescherming tot veertien dagen na inschrijving.
In de rechtspraak is de reikwijdte van art. 1:116 BW jo. art. 1:120 BW verder uitgewerkt. Hof Amsterdam (6 augustus 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:2900) oordeelde dat voor de derdenbescherming van art. 1:116 BW moet worden aangeknoopt bij de kenbaarheid van de huwelijkse voorwaarden op het moment van beslaglegging. De huwelijkse voorwaarden waren ten tijde van de beslaglegging niet kenbaar. Doordat de huwelijkse voorwaarden een onjuiste huwelijksdatum bevatten (omdat het huwelijk was uitgesteld), kwamen de huwelijkse voorwaarden niet naar voren bij de inzage in het huwelijksgoederenregister op basis van de huwelijksdatum in combinatie met de geslachtsnamen. Dat de beslaglegger later alsnog bekend werd met de huwelijkse voorwaarden deed er in dit geval niet toe.
In een andere casus - Hof Den Bosch (29 oktober 2024, ECLI:NL:GHSHE:2024:3380) - hadden de echtgenoten de huwelijkse voorwaarden weliswaar ingeschreven in het huwelijksgoederenregister, maar waren de huwelijkse voorwaarden door een fout van de Rechtbank niet zichtbaar voor derden. Vervolgens legden schuldeisers die een vordering op de vrouw hadden, beslag op de woning en het loon van de man. Het Hof oordeelde, anders dan in de hiervoor vermelde uitspraak van Hof Amsterdam, dat de beslagleggers geen derdenbescherming genieten op grond van art. 1:116 BW, omdat de beslagleggers inmiddels op de hoogte waren gebracht van de huwelijkse voorwaarden en de administratieve fout van de Rechtbank.
Zorgplicht notaris
Voor wiens rekening komt het inschrijven van de huwelijkse voorwaarden? Hoewel de wet niet voorschrijft wie de inschrijving dient te verzorgen, wordt als uitgangspunt genomen dat die taak is toebedeeld aan de notaris die de akte van huwelijkse voorwaarden heeft gepasseerd. Zo oordeelde (voormalige) Rechtbank Tiel al in 1930 (ECLI:NL:RBTIE:1930:3) dat de notaris verantwoordelijk is voor het tijdig inschrijven van de huwelijkse voorwaarden. Voorts volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 27 november 2020 (ECLI:NL:HR:2020:1887) dat een notaris die niet tijdig zorgt voor inschrijving van de huwelijkse voorwaarden, aansprakelijk is voor de gevolgen daarvan. Hierbij verdienen vooral huwelijkse voorwaarden die staande het huwelijk worden gemaakt de aandacht, omdat deze pas na veertien dagen na inschrijving tegen onkundige derden kunnen worden tegengeworpen. Dergelijke huwelijkse voorwaarden moeten dan ook ‘met de meeste spoed’ worden ingeschreven. Voor huwelijkse voorwaarden die vóór het huwelijk zijn gepasseerd, geldt dat inschrijving vóór de datum van het huwelijk dient te geschieden. Hierna dient de notaris de inschrijving te controleren. Echtgenoten kunnen er – bijvoorbeeld uit overwegingen van kostenbesparing of privacy – ook voor kiezen de huwelijkse voorwaarden niet te laten inschrijven. In dat geval komt het risico hiervan bij de echtgenoten te liggen.
Notaris opgelet!
Willen echtgenoten ervan verzekerd zijn dat de huwelijkse voorwaarden naar buiten kenbaar zijn, dan dienen deze te worden ingeschreven in het huwelijksgoederenregister. Gebeurt dit niet, dan kunnen de huwelijkse voorwaarden jegens derden die daarvan niet kundig zijn, niet worden tegengeworpen. Het is aan de notaris om het belang van inschrijving aan de echtgenoten kenbaar te maken, en de huwelijkse voorwaarden indien gewenst in te schrijven in het huwelijksgoederenregister. Bovendien is van belang dat de notaris de huwelijkse voorwaarden tijdig inschrijft, in het bijzonder wanneer sprake is van staande huwelijk opgemaakte huwelijkse voorwaarden.
PE Notariaat e-learning
© FBN Juristen | Privacy verklaring | Algemene Voorwaarden