Hof geeft in uitspraak ‘Handleiding Novitaris-arrest’

In een recent gepubliceerde tuchtrechtelijke uitspraak van Hof Amsterdam (18 juli 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:1934) wordt duidelijk en overzichtelijk ingegaan op de Novitaris-maatstaf. De Hoge Raad heeft in het Novitaris-arrest (3 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:831) de civielrechtelijke maatstaf gegeven voor het geval dat aan een notaris wordt gevraagd een dienst te verlenen, die wanprestatie of een onrechtmatige daad jegens een derde tot gevolg kan hebben. Deze civielrechtelijke maatstaf van de Hoge Raad werd in 2018 overgenomen voor het tuchtrecht (23 januari 2018, ECLI:NL:GHAMS:2018:166).

In de op 21 september 2023 gepubliceerde uitspraak van Hof Amsterdam (18 juli 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:1934) zet het Hof in rechtsoverweging 5.3 heel duidelijk de Novitaris-maatstaf uiteen. Deze rechtsoverweging kan daarmee worden gezien als ‘handleiding’ voor de notaris hoe te handelen in gevallen waarin belangen van derden in het geding zijn. De rechtsoverweging luidt als volgt:

• artikel 21 lid 1 Wna verplicht de notaris de hem bij of krachtens de wet opgedragen of de door een partij verlangde werkzaamheden te verrichten. Hij dient zijn dienst evenwel te weigeren wanneer naar zijn redelijke overtuiging of vermoeden de werkzaamheid die van hem wordt verlangd leidt tot strijd met het recht of de openbare orde, wanneer zijn medewerking wordt verlangd bij handelingen die kennelijk een ongeoorloofd doel of gevolg hebben of wanneer hij andere gegronde redenen voor weigering heeft (artikel 21 lid 2 Wna). Bij gerede twijfel aan de goede bedoelingen van zijn cliënt dient de notaris zijn dienst te weigeren of zich door nader onderzoek te overtuigen van het geoorloofde karakter ervan (Kamerstukken II 2009-2010, 32 250, nr. 3, p. 20).

• De functie van de notaris in het rechtsverkeer verplicht hem onder bijzondere omstandigheden ook tot een zekere zorg voor de belangen van derden die mogelijkerwijs zijn betrokken bij de door zijn cliënten van hem verlangde ambtsverrichtingen. Deze zorgplicht kan ertoe leiden dat de notaris gegronde redenen heeft als bedoeld in artikel 21 lid 2 Wna om de van hem gevraagde dienstverlening te weigeren of op te schorten. Verleent hij de gevraagde dienst toch, dan kan dit zijn civielrechtelijke aansprakelijkheid jegens de betrokken derde(n) meebrengen.

• De belangen van derden zijn onder meer betrokken bij de verlangde ambtsverrichting indien deze betrekking heeft op de levering van een goed of de vestiging van een beperkt recht daarop (hierna: de levering of bezwaring), terwijl ook een derde ter zake van dat goed rechten kan doen gelden. In zodanig geval behoort de notaris zich terughoudend op te stellen (vgl. Kamerstukken II 1993-1994, 23 706, nr. 3, p. 26).

• Indien de notaris aanleiding heeft te vermoeden dat sprake is van rechten van derden ter zake van het goed waarop de gevraagde dienstverlening betrekking heeft, dan dient hij daarover met partijen te overleggen en zo nodig nader onderzoek te doen, teneinde zich een oordeel te vormen over de vraag of het recht van de derde een beletsel behoort te vormen voor de beoogde levering of bezwaring. Van een zodanig beletsel is sprake indien de beoogd verkrijger geen rechtmatig belang heeft bij de levering of bezwaring, hetgeen het geval is indien het recht van de derde door een wettelijke regel als het sterkere recht wordt aangewezen, of indien de beoogd verkrijger onrechtmatig jegens de derde zou handelen door levering of bezwaring te verlangen. Voor dat laatste is niet voldoende dat de vervreemder met de levering of bezwaring wanprestatie pleegt jegens een derde.

• Bij het voorgaande is van belang dat het de notaris, gelet op de in artikel 22 Wna neergelegde geheimhoudingsplicht, niet is toegestaan zich tot de betrokken derde te richten, behoudens voor zover partijen hem daarvoor toestemming verlenen. Hij dient zijn onderzoek dan ook te verrichten op basis van informatie die hem door partijen wordt verschaft of hem anderszins ter beschikking staat. Gelet hierop en omdat de notaris niet over het instrumentarium beschikt voor een diepgaand feitenonderzoek, kan hij zich slechts een globaal oordeel vormen over het antwoord op de vraag of het recht van de derde een beletsel vormt voor de beoogde levering of bezwaring.

Andere berichten

• De depotovereenkomst: aanbevelingen voor het notariaat
• Even voorstellen: Lisanne van Noorle Jansen en Roel de Jong
• Persbericht samenwerking WwfTrace