Eindejaarstips voor het notariaat 2022

Nu het einde van het jaar weer met rasse schreden nadert, is het ook weer tijd om na te denken over wat nog dit jaar kan worden gedaan of juist nagelaten om een fiscaal voordeel te behalen.

Overdrachtsbelasting

1. Besparing overdrachtsbelasting voor verkrijgingen met het normale tarief
In verband met de verhoging van het normale overdrachtsbelastingtarief per 1 januari 2023 van 8% naar 10,4% verdient het aanbeveling leveringen van onder dit tarief vallend vastgoed, zo mogelijk, nog dit jaar te passeren. Hiermee kan 2,4% overdrachtsbelasting worden bespaard.

Eigen woning

2. Aflossen op hypothecaire schulden voor de eigen woning
Door nog in 2022 extra af te lossen op een hypothecaire schuld voor de eigen woning neemt het op 1 januari 2023 in box 3 belaste vermogen af. Omdat de spaarrente momenteel zeer laag is, zal aflossen op de eigenwoningschuld voordeliger zijn dan sparen. Op grond van de hypotheekvoorwaarden kan vrijwel altijd minimaal 10% per jaar boetevrij worden afgelost (soms zelfs 20% van het oorspronkelijk geleende bedrag). Bij sommige geldverstrekkers is aflossing nog in 2022 alleen mogelijk als dit voor 1 december 2022 is/wordt aangekondigd, maar bij een groot aantal banken is geen aankondiging nodig. Wel geldt vaak een verwerkingstijd van enkele werkdagen. Dit dient bij de betreffende bank te worden nagevraagd.

3. Besparen box 3-heffing bij koop/verkoop eigen woning rond jaarwisseling
Als de koop van een eigen woning deels met eigen geld wordt betaald, wordt box 3-heffing bespaard indien de notariële levering en betaling voor het einde van het jaar plaatsvindt. Wordt een eigen woning verkocht, dan is levering na 31 december 2022 voordeliger indien bij verkoop veel overwaarde wordt gerealiseerd. Deze overwaarde behoort dan op 1 januari 2023 niet tot het in box 3 belaste vermogen.

Verhuurde woning

4. Aanpassen huurcontract woningen in verband met wijziging leegwaarderatio
Woningen worden zowel in box 3 in de Wet IB 2001 als in de Successiewet 1956 gewaardeerd op de WOZ-waarde. Indien sprake is van met huurbescherming verhuurde woningen wordt de waarde ervan bepaald door de WOZ-waarde te vermenigvuldigen met de leegwaarderatio. De voorgestelde actualisatie van de leegwaarderatio per 1 januari 2023 heeft tot gevolg dat bij een jaarlijkse huurprijs van meer dan 5% ten opzichte van de WOZ-waarde het percentage van de leegwaarderatio wordt verhoogd naar 100%. Voorts worden tijdelijke huurcontracten met een termijn die niet langer is dan twee jaar uitgesloten van de leegwaarderatio. Hetzelfde geldt voor tijdelijke huurcontracten van een kamer met een termijn die niet langer dan vijf jaar is. Om die reden kan worden overwogen om een tijdelijk huurcontract voor 1 januari 2023 om te zetten in een huurcontract dat langer is dan de hiervoor genoemde termijnen of in een contract voor onbepaalde tijd indien toepassing van de leegwaarderatio voordelig is.

5. Schenking van verhuurde woning
Bestaat het plan om een verhuurde woning aan bijvoorbeeld een kind te gaan schenken, dan kan het voordelig zijn om de schenking nog in 2022 te doen. Dit voordeel kan aanwezig zijn indien bij schenking in 2022 de leegwaarderatio van toepassing is. Vanaf 1 januari 2023 wordt de leegwaarderatio geactualiseerd waardoor de percentages toenemen tot zelfs 100% bij een jaarlijkse huurprijs van meer dan 5% ten opzichte van de WOZ-waarde en bij verhuur in gelieerde verhoudingen. Ook is vanaf genoemde datum de leegwaarderatio in geval van tijdelijke huurcontracten van een woning met een termijn die niet langer is dan twee jaar, niet meer van toepassing. De verschuldigde schenkbelasting zal bij een schenking in 2023 over een hogere waarde worden berekend.

Schenken

6. Jaarlijks onbelast een bedrag schenken
Ieder jaar kan belastingvrij worden geschonken aan onder meer de (klein)kinderen. Mogelijk besparen zij daardoor later erfbelasting en de schenker verlaagt zijn of haar box 3-vermogen, behalve in geval van schenking aan minderjarige kinderen. Ouders dienen voor de box 3-heffing immers het vermogen van hun minderjarige kinderen, dus inclusief het geschonken bedrag, bij hun eigen vermogen in aanmerking te nemen. Bij meerderjarige kinderen neemt het box 3-vermogen toe.
De jaarlijkse vrijstelling voor schenkingen aan kinderen bedraagt in 2022 per kind € 5.677. Wordt meer geschonken, dan moet de begiftigde (minstens) 10% schenkbelasting betalen. Voor schenkingen aan kleinkinderen, broers, zussen en anderen bedraagt de vrijstelling in 2022 € 2.274. De beide vrijstellingen kunnen ook worden gecombineerd waardoor een bedrag van € 7.951 onbelast aan een kind kan worden geschonken onder de last dat het kind € 2.274 schuldig erkent aan het kleinkind.
Eenmalig kan aan (stief-/pleeg-)kinderen bovendien nog een groter bedrag vrij van schenkbelasting worden geschonken, in 2022 bedraagt deze vrijstelling € 27.231, of als het geld bestemd is voor een dure studie € 56.724.

Voor de eigen woning kan zelfs eenmalig € 106.671 belastingvrij worden geschonken. Deze vrijstelling geldt niet alleen voor schenkingen aan kinderen, maar ook voor schenkingen aan kleinkinderen, broers, zussen en anderen. Voorwaarde voor toepassing van de eenmalig verhoogde vrijstellingen is wel dat de begiftigde (of diens partner) ten tijde van de verkrijging tussen de 18 en 40 jaar oud is (de dag waarop de begiftigde of diens partner 40 jaar oud wordt, telt nog mee). Omdat deze faciliteit in 2024 wordt afgeschaft en in 2023 wordt verlaagd naar het bedrag van de eenmalig verhoogde vrijstelling van ouders aan kinderen tussen 18 en 40 jaar (€ 28.947 in 2023), kan het verstandig zijn daarvan nog dit jaar gebruik te maken. Is of wordt in 2022 minder dan € 106.671 voor de eigen woning geschonken, dan kan alleen nog in 2023 aanvullend een bedrag worden geschonken voor de eigen woning totdat het maximumbedrag van € 106.671 is bereikt. De geschonken bedragen moeten uiterlijk eind 2024 aan de eigen woning zijn besteed. Hoewel het niet uitdrukkelijk is bepaald dat de eerste schenking in 2022 een bepaalde omvang moet hebben, adviseren wij voor een eerste schenking voor de eigen woning in 2022 minimaal een bedrag van € 5.678 te schenken en aan een ander dan een kind minimaal € 2.275 te schenken. Wordt in 2023 gebruik gemaakt van de eenmalig verhoogde vrijstelling van € 28.947 dan geldt de bestedingseis alleen nog maar voor schenkingen aan anderen dan eigen kinderen. In 2023 vrijgestelde schenkingen voor de eigen woning dienen volledig in 2023 te worden gedaan en uiterlijk in 2025 aan de eigen woning te zijn besteed.

7. Aanvullen van eerdere schenking (in 2020 en 2021) voor de eigen woning
Is in 2020 een eerste bedrag geschonken voor de eigen woning, maar minder dan het in 2020 maximaal vrijgestelde bedrag van € 103.643, dan kan in 2022 nog een aanvullend bedrag worden geschonken tot maximaal het nog niet in 2020 en 2021 benutte vrijgestelde bedrag van € 103.643 (art. 33a lid 2 SW). Van belang is dat dit bedrag uiterlijk op de dag van de 40e verjaardag van de begiftigde dan wel diens partner wordt geschonken. Ook is van belang dat het volledige bedrag voor de eigen woning voor het einde van het jaar is besteed. Als het bedrag voor 1 januari 2023 wordt geschonken, wordt in 2023 bovendien bij de schenker ook belastingheffing in box 3 bespaard. Is in 2021 een eerste bedrag geschonken voor de eigen woning maar minder dan het in 2021 vrijgestelde bedrag van € 105.302 dan kan nog in 2022 (en 2023) een aanvullende schenking tot € 105.302 worden gedaan.

8. Aanvulling op vóór 2010 benutte eenmalige vrijstelling ouders-kinderen
Als vóór 2010 gebruik is gemaakt van de eenmalig verhoogde vrijstelling voor schenkingen van ouders aan kinderen tussen de 18 en 35 jaar, en in de jaren erna geen beroep is gedaan op aanvullende verhoogde vrijstelling, dan kunnen ouders alleen nog in 2022 aan kinderen die in 2022 tussen 18 en 40 jaar oud zijn, een aanvullende schenking voor de eigen woning doen tot maximaal € 29.493.

9. Verlaging aftrektarief: nog in 2022 starten met periodieke schenking
Schriftelijk vastgelegde periodieke schenkingen aan ANBI’s of aan niet voor de vennootschapsbelasting belaste verenigingen met ten minste 25 leden, zijn in 2022 nog onbeperkt aftrekbaar als persoonsgebonden aftrek in de inkomstenbelasting. Sinds 2020 wordt het percentage waartegen de giften in aftrek komen voor inkomens in de tweede schijf jaarlijks verlaagd. In 2022 is het aftrektarief voor inkomens boven € 69.398 verlaagd tot 40%. Met ingang van 1 januari 2023 wordt het aftrektarief verder verlaagd tot 36,93%, zodat in 2023 het aftrekpercentage gelijk is aan het basistarief. Daarom is het fiscaal aan te bevelen om nog in 2022 te starten met de eerste termijn van een periodieke gift. Vanaf 2023 geldt een maximumbedrag van € 250.000 (in geval van fiscaal partnerschap geldt het maximum voor hen gezamenlijk). Is voor 4 oktober 2022, 16.00 uur een hogere periodieke schenking aangegaan bij notariële of onderhandse akte, dan geldt tot en met 31 december 2026 geen maximumbedrag.

10. Verhoging van schenking aan culturele instellingen voor giftenaftrek in IB en Vpb
Indien nog dit jaar een bedrag wordt geschonken aan een ANBI die is aangewezen als culturele instelling mag het geschonken bedrag voor de giftenaftrek in de inkomstenbelasting met 25% worden verhoogd met een maximum van € 1.250. Een schenking door een BV aan een culturele instelling mag met 50% worden verhoogd met een maximum van € 2.500. Daarbij mag de aandeelhouder van de BV geen doorslaggevende zeggenschap hebben over de ANBI als verkrijger van de schenking. Voor deze schenking geldt evenals voor andere niet-periodieke schenkingen dat ze aftrekbaar zijn voor zover ze € 60 en 1% van het verzamelinkomen voor vermindering met de persoonsgebonden aftrek te boven gaan en ten hoogste tot 10% van het hiervoor bedoelde verzamelinkomen verhoogd met het bedrag van de giften aan de culturele instellingen. Vanaf 2023 geldt voor dergelijke schenkingen dat de verhoging van 25% wordt toegepast op het gezamenlijke bedrag van de door beide partners gedane schenkingen aan culturele instellingen. Ook geldt vanaf 2023 het maximumbedrag van € 1.250 voor beide partners gezamenlijk.

Inkomstenbelasting algemeen

11. Nog in 2022 fiscaal partnerschap aangaan
Aan het fiscaal partnerschap zijn diverse fiscale voor- en nadelen verbonden. Indien ongehuwde samenwoners op 1 januari 2022 reeds op hetzelfde adres in de BRP stonden ingeschreven maar voor de inkomstenbelasting nog niet elkaars fiscaal partner zijn, dan kunnen zij nog voor geheel 2022 als elkaars fiscaal partner worden aangemerkt. Dat kan bijvoorbeeld door nog dit jaar een notarieel samenlevingscontract af te sluiten. Voor de inkomstenbelasting kan men dan kiezen om geheel 2022 als elkaars fiscaal partner te worden aangemerkt.

12. Afkoop alimentatie vóór 2023
In 2023 is zowel een reguliere alimentatiebetaling aan de ex-partner als de afkoop van de alimentatieverplichting tegen slechts 36,93% aftrekbaar. Een alimentatiebetaling en de afkoop daarvan in 2022 is nog tegen 40% als persoonsgebonden aftrek In aanmerking te nemen.

 13. Benut de werkkostenregeling optimaal
Voor 2022 bedraagt het werkkostenbudget over de eerste € 400.000 van de loonsom 1,7% en voor zover de loonsom meer bedraagt dan € 400.000 bedraagt het budget 1,18% van het meerdere. In 2023 wordt het budget over de eerste € 400.000 weer verhoogd naar 3% om in 2024 te dalen naar 1,92%. Wellicht is er in 2022 nog ruimte over om de werkkostenregeling optimaal te gebruiken, bijvoorbeeld door uitruil van bruto- voor nettoloon. Niet benutte ruimte gaat verloren. Wordt het voor 2022 geldende werkkostenbudget volledig gebruikt, dan kan het voordelig zijn om een deel van de vergoedingen en verstrekkingen niet dit jaar uit te geven maar volgend jaar in de vrije ruimte onder te brengen.

Inkomstenbelasting - box 3

14. Verlagen box 3-vermogen door in 2022 grote uitgaven te doen of vrijstellingen te benutten
    Door nog voor het eind van het jaar grote consumptieve uitgaven voor eigen gebruik (zoals auto’s, verbouwingen, zonnepanelen, vakanties, kunstvoorwerpen e.d.) te doen, de jaarpremie 2023 voor de zorgverzekering vooruit te betalen of een aftrekbare lijfrentepremie te betalen, neemt het op 1 januari 2023 in box 3 te belasten vermogen af. Hierdoor kan box 3-heffing worden bespaard. Dit speelt indien een belastingplichtige meer box 3-vermogen heeft dan het in 2023 geldende heffingvrije vermogen van € 57.000 of met de partner tezamen meer dan € 114.000.
    Hetzelfde effect treedt op wanneer consumptieve uitgaven met geleend geld worden betaald en er forfaitair rendement op andere belaste bezittingen in box 3 aanwezig is waarop het rendement op de schuld in mindering kan worden gebracht. Onroerende zaken, zoals vakantiewoningen, zijn wel belast, met uitzondering van onroerende kunstvoorwerpen.
    Het in box 3 belaste vermogen neemt onder meer af door de volgende handelingen te verrichten:

• Voor beleggingen in aandelen in erkende groenfondsen geldt een vrijstelling tot € 61.215 en van € 122.430 bij partners (cijfers 2022) en een heffingskorting van 0,7% van het vrijgestelde bedrag;
• Aankoop in 2022 van in box 3 vrijgestelde beleggingen in bossen, natuurterreinen en NSW-landgoederen;
• Het vooruitbetalen van premies en hypotheekrente over maximaal zes maanden verlaagt de rendementsgrondslag in box 3 per 1 januari 2023, mits het vooruitbetalen met de crediteur is afgestemd (onverplicht vooruitbetalen heeft geen zin);
• Het betalen van inkomstenbelastingaanslagen voor 1 januari 2023, omdat deze aanslagen niet als schuld in box 3 worden erkend (anders dan erfbelastingschulden). De betalingen moeten door de bank uiterlijk op 31 december 2022 zijn verwerkt;
• Het doen van schenkingen in 2022 aan meerderjarige (klein)kinderen bij wie de geschonken bedragen niet in box 3 worden belast (bijvoorbeeld omdat het vermogen niet boven het heffingvrije vermogen uitkomt) of wanneer hetgeen wordt verkregen nog voor 1 januari 2023 wordt aangewend voor aflossing van de eigenwoningschuld, financiering van verbouwingsuitgaven voor de eigen woning, voor consumptieve uitgaven of voor vrijgestelde bezittingen.

15. Aflossen kleine schulden (vanwege schuldendrempel)
Is het totaal van alle in box 3 in aanmerking te nemen schulden gering, terwijl het totale vermogen op 1 januari 2023 meer bedraagt dan het heffingvrije vermogen (€ 57.000; voor partners € 114.000), dan kan box 3-heffing worden bespaard door deze schulden nog in 2022 af te lossen. Schulden verminderen pas het in box 3 belaste vermogen wanneer ze meer bedragen dan de niet-aftrekbare drempel van € 3.200 (in geval van partners € 6.400). Als door geringe schulden het bedrag van de drempel niet wordt overschreden, is het zinvol deze geringe schulden nog dit jaar af te lossen zodat het box 3-vermogen afneemt.

16. Omzetting in andere box 3-vermogenscategorie
Vanaf 2023 geldt voor alle belastingplichtigen dat in box 3 drie vermogenscategorieën worden onderscheiden, banktegoeden (inclusief contant geld), overige bezittingen en schulden met elk een eigen fictief rendementspercentage. Op banktegoeden is het rendementspercentage zeer laag ca 0,1%, op overige bezittingen hoog (6,17%) en op schulden ca 3%. Het eerste en laatste percentage wordt uiterlijk 28 februari 2023 gepubliceerd. Door deze verschillende percentages kan het fiscaal aantrekkelijk zijn om voor 1 januari 2023 extra schulden aan te gaan en het geleende geld op een bankrekening te zetten; om overige bezittingen te verkopen en de opbrengst op een bankrekening te zetten dan wel te gebruiken om daarmee schulden af te lossen. Alle opties hebben als beoogd effect dat het op 1 januari 2023 te berekenen box 3-inkomen wordt verminderd. Om dergelijke peildatumarbitrage in het laatste kwartaal van 2022 tegen te gaan kent de wet een antimisbuikregeling. De omzetting van overige bezittingen in banktegoeden en de verhoging van schulden worden voor de box 3-heffing genegeerd indien de omzetting of de verhoging van de schulden in het laatste kwartaal van 2022 binnen drie maanden nadien weer ongedaan wordt gemaakt. De omzetting van beleggingen in spaartegoed en de verhoging van de schulden dienen derhalve meer dan drie maanden te worden gehandhaafd. De antimisbruikbepaling geldt niet indien aan het niet handhaven van de omzetting of de verhoging van de schulden zakelijke overwegingen ten grondslag liggen. De omzetting of de verhoging van de schulden leiden alleen tot een belastingbesparing als het totale belaste box 3-vermogen op 1 januari 2023 meer bedraagt dan het heffingvrije vermogen van € 57.000 (voor partners € 114.000).

17. Mogelijk toch vóór 1 januari 2023 verzoek ambtshalve vermindering box 3-heffing over 2017 indienen
Staatssecretaris van Financiën Van Rij heeft op 4 november 2022 in een brief aangegeven dat het kabinet wil voorkomen dat alle belastingplichtigen die over de jaren 2017 t/m 2022 niet of niet tijdig bezwaar hebben gemaakt tegen hun box 3-heffing individueel een verzoek om ambtshalve vermindering gaan indienen, om te kunnen meeliften met de uitkomst van een nieuwe door belangenorganisaties nog op te starten gerechtelijke procedure. De belangenorganisaties willen opnieuw procederen over de vraag of niet-bezwaarmakers in aanmerking komen voor rechtsherstel over genoemde jaren, omdat zij nieuwe argumenten zien die niet (expliciet) aan de orde zijn geweest in het arrest van 20 mei jl. Om die reden heeft Van Rij toegezegd dat alle niet-bezwaarmakers voor de jaren 2017-2020 aanspraak kunnen maken op een arrest van de Hoge Raad over de vraag of niet-bezwaarmakers in aanmerking komen voor rechtsherstel over genoemde jaren. Niet-bezwaarmakers hoeven derhalve niet voor 1 januari 2023 een verzoek om ambtshalve vermindering voor 2017 in te dienen. Echter, inmiddels is gebleken dat degenen die wél tijdig voor 1 januari 2023 een verzoek om ambtshalve vermindering voor 2017 indienen mogelijk straks toch een betere rechtspositie hebben. Zo kan een beroep worden gedaan op een latere Hoge Raad-arrest in een zaak die niet tot de proefprocedure behoort en gunstiger is. Ook kan beroep worden gedaan op een latere uitspraak van het Europese Hof voor de rechten van de mens (EHRM) die representatief is voor de zaak van de belastingplichtige. Voorts kan de belastingplichtige de geboden hoogte van de compensatie in bezwaar en beroep bestrijden. De koepelorganisaties NBA, SRA,NOB, RB en NOAB hebben op 15 november jl. vragen hierover voorgelegd aan het Ministerie van Financiën en de Belastingdienst. Afhankelijk van de antwoorden op de gestelde vragen kan worden overwogen toch individueel een verzoek om ambtshalve vermindering over 2017 voor het einde van het jaar in te dienen.

Andere berichten

• In gesprek met de expert: mr. Leonie Rammeloo
• Internetconsultatie voorstel box 3-heffing op basis van werkelijk rendement van start!
• Vrijheid van naamgeving, een Spaans sausje over de Hollandse geslachtsnaamregeling