Noordhollandstraat 71, Amsterdam
088 - 222 21 23
info@fbn.nlDe buitenechtelijke relatie van erflater gecast in de dubbelrol van verwachter/bewindvoerder
De gedachte dat de scriptschrijvers van Goede Tijden Slechte Tijden geïnspireerd raken door de casus die centraal staat in de uitspraak van Rechtbank Noord-Holland van 14 april 2025, (ECLI:NL:RBNHO:2025:8283) heeft me niet weerhouden om hierover een blog te schrijven. Het zijn namelijk casusposities zoals deze die de notariële praktijk kleurrijk maken en die tot de verbeelding spreken. De casus betreft een erflater en twee belangrijke (geliefde) vrouwen in zijn leven die na het overlijden van de erflater op ongelukkige wijze aan elkaar verbonden blijven. Om de scriptschrijvers alvast een handreiking te doen zullen de erflater (hierna: Edwin) en zijn vrouwen worden beschreven als echtgenote/partner (hierna: Puck) en vlam (hierna: Vicky).
De pilotaflevering
Met alle wijsheid uit zijn eerdere huwelijk op zak trouwde Edwin in koude uitsluiting met zijn vrouw Puck. De warmte vond Edwin echter buiten zijn huwelijk, in zijn relatie met Vicky. Een relatie waarvan zijn vrouw Puck naar eigen zeggen niet op de hoogte was. Na zijn overlijden blijkt dat Edwins testament een erfstelling bevat voor Puck als bezwaarde erfgenaam (met interingsbevoegdheid), een onterving van zijn dochters uit een eerder huwelijk en een benoeming van Vicky – zijn buitenechtelijke relatie – als verwachter van het bezwaarde vermogen. Dit laatste betekent dat (het restant van) de erfenis van Edwin, na het overlijden van Puck, van rechtswege op Vicky zal overgaan.
Op de verkrijgingen uit de nalatenschap door Puck heeft Edwin in zijn testament een bewind ingesteld. Zorgzaam als Edwin is, meent hij namelijk dat Puck steun verdient bij het beheer van de nalatenschap en beschermd moet worden tegen invloeden van buitenaf. Deze intrinsieke zorgzaamheid moet wel een karaktereigenschap van Edwin zijn geweest, want het testament bevat ook de last die aan Puck wordt opgelegd om € 8.000 per maand als leefgeld aan Vicky uit te keren. Bij de afwikkeling van de nalatenschap Puck twee (bij testament benoemde) executeurs en bewindvoerders, die allebei worden ontslagen, waarna de rechter bij beschikking ongeveer twee jaar na het overlijden van Edwin, Vicky benoemt als opvolgend bewindvoerder..
De procedure
Na enige tijd blijkt de benoeming van Vicky tot bewindvoerder over het vermogen dat haar in haar hoedanigheid als verwachter op den duur wellicht zal toekomen (maar tot die tijd voorwaardelijk van Puck is) toch een brug te ver. Het spanningsveld tussen de twee dames mondt uit in de (onvermijdelijke) procedure bij de Rechtbank (sector kanton) waarin Puck verzoekt om Vicky te ontslaan als bewindvoerder en om in haar plaats een professioneel bewindvoerder te benoemen.
Puck voert aan als gewichtige reden die het ontslag van Vicky moet rechtvaardigen dat hun belangen lijnrecht tegenover elkaar staan én dat Vicky in ernstige matige tekortschiet in de nakoming van haar taken en verplichtingen als bewindvoerder. Vicky ontkent de slechte verhouding tussen Puck en haarzelf niet, maar stelt dat dit onvoldoende reden is voor haar ontslag. Vicky reageert op het verzoek als ware het een motie van wantrouwen, ze dient namelijk als tegenverzoek in om in haar plaats een – met het dossier bekende – notaris te benoemen als bewindvoerder.
De seizoensfinale
De Kantonrechterstelt dat met een gewichtige reden wordt bedoeld de situatie dat de bewindvoerder in ernstige mate tekortschiet in de nakoming van zijn verplichtingen of dat hij ongeschikt is geworden het bewind te voeren (art. 4:164 lid 2 BW). Daarnaast kunnen verstoorde verhoudingen en wantrouwen ook een gewichtige reden zijn voor ontslag als dit is gebaseerd op concrete en objectieve feiten. De Kantonrechter oordeelt dat in deze situatie ‘duidelijk sprake is van tegenstrijdige belangen’. Puck is enig erfgenaam met de bevoegdheid om de erfenis te verteren. Vicky kan als verwachter rekenen op het deel van het vererfde vermogen dat na het overlijden van Puck overblijft. Vicky is dus gebaat bij een sobere levensstijl van Puck, zodat voor haar meer overblijft.
De Kantonrechter concludeert dat Puck en Vicky er allebei bij gebaat zijn als één van hen van het toneel verdwijnt en nomineert Vicky om in de seizoensfinale te worden uitgeschreven. De Kantonrechter constateert dat de combinatie verwachter/bewindvoerder een ‘vrij uitzonderlijke’ dubbelrol is, op grond waarvan nog strengere eisen moeten worden gesteld aan het vertrouwen in de bewindvoerder. Hiervoor is vereist een goede verstandhouding en communicatie tussen beide partijen. Dat het vertrouwen in dit geval ontbreekt, kan volgens de Kantonrechter concreet en objectief worden afgeleid uit de volgende omstandigheden: de keuze van Vicky om Puck geen leefgeld meer uit te keren (maar zichzelf nog wel), de suggestie van Vicky om de woning van Puck (waar zij al 30 jaar woont) te verkopen in plaats van verschillende huurpanden en de onenigheid over de aangifte erfbelasting. De Kantonrechter voegt daaraan toe dat niet is uitgesloten dat het buitenechtelijke karakter van de relatie tussen Edwin en Vicky ook tot minder vertrouwen heeft geleid. De Kantonrechter beslist dat Vicky haar rol als bewindvoerder niet meeneemt naar het volgende seizoen, maar dat hiervoor een kersverse juridische professional in de rol van bewindvoerder zal worden gecast. Het seizoen eindigt gelukkig niet in een cliffhanger.
De Kantonrechter merkt aan het eind van de beschikking nog op dat het afgescheiden vermogen afzonderlijk dient te worden geadministreerd en dat het vermogen niet mag vermengen met het overige vermogen van Vicky. Tot slot wijst de Kantonrechter Vicky op haar (wettelijke) verplichting om rekening en verantwoording af te leggen (art. 4:161 lid 1 BW).
Juridische beschouwing
De uitspraak is opvallend omdat het gaat om het ontslag van een bewindvoerder die tevens verwachter is, op verzoek van degene in wiens belang het bewind is ingesteld die tevens bezwaarde is. De Kantonrechter constateert (mede) op grond hiervan dat de bewindvoerder en degene in wiens belang het bewind is ingesteld een tegengesteld belang hebben. Van de bewindvoerder wordt echter geëist dat deze het vermogen onafhankelijk en uitsluitend in het belang van degene in wiens belang het bewind is ingesteld beheert. Het tegengestelde belang levert volgens de Kantonrechter op zichzelf staand nog geen gewichtige reden op voor ontslag als bewindvoerder, maar het geeft wel reden om hogere eisen te stellen aan het vertrouwen in de bewindvoerder. Deze kan alleen aanblijven bij een goede verstandhouding en communicatie tussen beide partijen, waar in deze casus geen sprake van was. Op grond daarvan wordt geconcludeerd dat objectief vastgesteld kan worden dat de bewindvoerder geen vertrouwen geniet, wat een gewichtige reden oplevert voor ontslag.
De ongebruikelijke combinatie van bewindvoerder en verwachter ten aanzien van hetzelfde vermogen levert dus niet zonder meer een reden op voor ontslag van de bewindvoerder, maar het feit dat de bewindvoerder een buitenechtelijke relatie van de overleden echtgenoot van de weduwe is, in wiens belang een bewind is ingesteld, helpt zeker niet.
PE Notariaat e-learning
© FBN Juristen | Privacy verklaring | Algemene Voorwaarden